W niniejszym artykule odpowiemy na pytanie, czy przedsiębiorca oferujący usługi rekreacyjne w postaci parku trampolin, odpowie za wypadek mający miejsce na terenie sali, w reżimie odpowiedzialności deliktowej, na zasadzie ryzyka wyrażonej w art. 435 § 1 kodeksu cywilnego.
Na terenie sali trampolin może dochodzić do wypadków, urazów, stłuczeń z udziałem uczestników zabawy na skutek różnych przyczyn leżących po stronie organizatora zabawy. Należy stwierdzić, że jeżeli uraz miał związek z zawarciem umowy o świadczenie usług rekreacyjnych pomiędzy stronami a w trakcie jej realizacji klient doznał wypadku, to zasadności roszczenia dochodzić należy w reżimie odpowiedzialności deliktowej. Odpowiedzialność deliktowa (łac. ex delicto – z czynu niedozwolonego) – jest to odpowiedzialność cywilnoprawna wynikająca z czynu niedozwolonego (deliktu), dla której podstawę stanowią wprost przepisy art. 415-449 kodeksu cywilnego, a nie umowa. Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 415 kodeksu cywilnego, przesłanką odpowiedzialności deliktowej jest wina, która może przejawiać się w dwóch postaciach: winy umyślnej i nieumyślnej. Niekiedy jednak prawo przewiduje odpowiedzialność na zasadzie ryzyka, a więc bez wykazywania winy, bo ta jest domniemana (tak jest m.in. gdy na własny rachunek prowadzi się przedsiębiorstwo lub zakład, wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody). Zgodnie z art. 435 Kodeksu cywilnego: „prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła w skutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności”.
Przepis art. 435 kodeksu cywilnego wymaga, aby przedsiębiorstwo lub zakład były wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody. Oznacza to, że zaostrzona odpowiedzialność jest związana nie z każdym przedsiębiorstwem lub zakładem, lecz tylko z takim, które jako całość jest napędzane za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw itp.). Użycie sił przyrody jest w dzisiejszych czasach tak powszechne, że nie sposób wskazać jakiegokolwiek przedsiębiorcy, który by z tych sił nie korzystał. Dlatego też kluczowe jest badanie, czy działalność wprawiana w ruch siłami przyrody jest dla danego przedsiębiorstwa zasadnicza, czy tylko uboczna. Jedynie w tym pierwszym wypadku można obarczyć prowadzącego przedsiębiorstwo odpowiedzialnością z art. 435 kodeksu cywilnego, gdyż tylko wówczas jego aktywność pociąga za sobą niebezpieczeństwo dla otoczenia będące ratio legis przywołanego przepisu.
Istotne jest, że w zakresie odpowiedzialności na podstawie art. 435 § 1 k.c. nie istnieje domniemanie, że szkoda pozostaje w związku z ruchem przedsiębiorstwa ale okoliczność tę należy wykazać, przy czym ciężar dowodu tego faktu spoczywa zgodnie z ogólnymi zasadami na poszkodowanym, który z faktu tego wywodzi skutki prawne. W przepisie art. 435 kodeksu cywilnego chodzi o przedsiębiorstwo (zakład) ,,wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody’’, a nie jedynie używający urządzeń wykorzystujących te siły oraz że szkoda ma być wyrządzona ,,przez ruch przedsiębiorstwa’’, a nie ruch poszczególnych urządzeń działających w tym przedsiębiorstwie bądź na jego terenie. Nadto korzystanie z sił przyrody stanowić musi warunek konieczny istnienia przedsiębiorstwa, a jego struktura, system organizacji i pracy dostosowany jest do sił przyrody, którymi się posługuje. Inną zupełnie rzeczą jest korzystanie z maszyn lub urządzeń poruszanych za pomocą sił przyrody, która to cecha nie ma znaczenia z punktu widzenia zakwalifikowania danego podmiotu jako przedsiębiorstwa wprawianego w ruch za pomocą sił przyrody. Natomiast infrastruktura sali trampolin nie jest wprawiana w ruch za pomocą sił przyrody. W uogólnieniu samo korzystanie z trampolin wymaga jedynie użycia siły człowieka – użytkownika parku trampolin. Sam fakt, że sala z trampolinami jest zaopatrzona w urządzenia wykorzystujące siły przyrody, nie stanowi warunku koniecznego istnienia tegoż przedsiębiorstwa. Specyfika prowadzenia sali zabaw z trampolinami nie pozwalała uznać je za przedsiębiorstwo, o którym mowa w art. 435 kodeksu cywilnego. W konsekwencji wyłączona będzie możliwość zastosowania odpowiedzialności określonej w tym przepisie do przedsiębiorca oferujący usługi rekreacyjne w postaci parku trampolin.
